ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ: 24η Φεβρουαρίου 1821: Η έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης

24η  ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1821: Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Του  Χριστόφορου Τριάντη*

   Η χρονολογία της 24ης  Φεβρουαρίου 1821 για πολλούς Έλληνες δεν καταδεικνύει κάτι –ιστορικά-  αξιοπρόσεκτο. Κάποιοι  (οι πιο διαβασμένοι) τη συνδυάζουν με την προετοιμασία της επανάστασης του 1821 που ξεκίνησε «επίσημα»  την 25η  Μαρτίου. Όμως, υπάρχουν και οι λίγοι που υποστηρίζουν ότι η παραπάνω χρονολογία  έπρεπε να γιορτάζετε, όχι με την ίδια επισημότητα όπως αυτή της 25ης Μαρτίου, αλλά με ουσιαστικές αναφορές και αφιερώματα στις σχολικές αίθουσες (και όχι μόνο) .

      Η 24η Φεβρουάριου 1821 αποτελεί μια προλογική «εθνική» γιορτή γιατί σηματοδοτεί την αρχή του εθνικού μας ξεσηκωμού. Όλη αυτή επαναστατική  προσπάθεια των Ελλήνων στη Μολδοβλαχία (σημερινή Ρουμανία) επενδύεται με αθάνατες λέξεις που «βγαίνουν»  από ένα κείμενο μνημείο ιστορίας , γλώσσας  και εθνικής περηφάνιας.      Πρόκειται για την Επαναστατική  Προκήρυξη που εξέδωσε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, όταν πια οι Έλληνες είχαν πάρει την απόφαση για τη μεγάλη Επανάσταση......

   Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης εμφορούμενος από αγνό πατριωτισμό και έχοντας μαζί του το σύνολο των Ελλήνων της διασποράς και της Φιλικής Εταιρείας διακήρυξε από το Ιάσιο της Μολδοβλαχίας την έναρξη της επανάστασης.                Είχε περάσει τον ποταμό Προύθο, φυσικό σύνορο Οθωμανικής αυτοκρατορίας και Ρωσίας τον Ιανουάριο του 1821 . O αγώνας για την ελευθερία ξεκίνησε.

        Ο Αλέξανδρος  Υψηλάντης είχε οριστεί από τη Φιλική Εταιρεία επικεφαλής  του  Αγώνα. Πίστεψαν οι Έλληνες επαναστάτες στη βοήθεια της μεγάλης Ρωσίας και του τσάρου. Είχαν διαγνώσει την προϊούσα παρακμή  της τουρκικής  αυτοκρατορίας και δήλωναν σε όλους τους τόνους ότι «ήγγικεν η ώρα, ω Έλληνες».  Όμως,  οι επαναστάτες δεν είναι πολιτικοί, ο ενθουσιασμός και το δίκιο τους κατευθύνουν  και όχι οι ίντριγκες. Έτσι, δεν μπορούσαν να δουν τις παραμέτρους που οδήγησαν την επανάσταση στις παραδουνάβιες ηγεμονίες σε αποτυχία. Σημασία έχει ότι τόλμησαν.

      Η Επαναστατική Προκήρυξη  της 24ης  Φεβρουαρίου  είναι το πρώτο κείμενο με το οποίο οι Έλληνες, ως επίσημη πλέον οντότητα, κηρύσσουν την εθνική τους ανεξαρτησία. Ήθελαν μέσα απ’ αυτό να δείξουν στους ευρωπαίους ότι το έθνος μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς και βαρβαρότητας έχει το ιερό δικαίωμα (από τον Θεό και την ιστορία) να συνεχίσει να υπάρχει ελεύθερο πλέον.

      Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης δικαίως βρίσκεται στο πρώτο πλάνο του πινάκα του Θ. Βρυζάκη «Η Ελλάς ευγνωμονούσα», γιατί  αποτελεί την κεντρική μορφή της επανάστασης. Ο Κολοκοτρώνης,  ο Καραϊσκάκης  και οι άλλοι ήρωες ήταν η φωτιά του Αγώνα,   αλλά η σπίθα της ήταν οι Ιερολοχίτες, οι φιλικοί και Αλέξανδρος Υψηλάντης. Αυτοί  ήταν οι πρωτεργάτες της επανάστασης .

      Αξίζει λοιπόν, να  δούμε ένα κομμάτι  της Επαναστατικής Προκήρυξης  όχι ως απλή ιστορική υπενθύμιση, αλλά ως οδηγό εθνικής αυτογνωσίας .

      Η προκήρυξη έχει τον γενικό τίτλο «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος». Θα σταθώ στο τελευταίο κομμάτι της προκήρυξης , γιατί έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον από ιστορική και πολιτειακή πλευρά.

   «…….Ας καλέσωμεν λοιπόν εκ νέου, ω Ανδρείοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες, την ελευθερίαν εις την κλασικήν γην της Ελλάδος! Ας συγκροτήσωμεν μάχην μεταξύ του Μαραθώνος και των Θερμοπυλών! Ας πολεμήσωμεν εις τους τάφους των Πατέρων μας, οι οποίοι, διά να μάς αφήσωσιν ελευθέρους, επολέμησαν και απέθανον εκεί! Το αίμα των τυράννων είναι δεκτόν εις την σκιάν τον Επαμεινώνδου Θηβαίου, και του Αθηναίου Θρασυβούλου, οίτινες κατετρόπωσαν τους τριάκοντα τυράννους, εις εκείνας του Αρμοδίου και Αριστογείτονος, οι οποίοι συνέτριψαν τον Πεισιστρατικόν ζυγόν, εις εκείνην του Τιμολέοντος, όστις απεκατέστησε την ελευθερίαν εις την Κόρινθον και τας Συρακούσας, μάλιστα εις εκείνας τον Μιλτιάδου και Θεμιστοκλέους, του Λεωνίδου και των τριακοσίων, οίτινες κατέκοψαν τοσάκις τους αναριθμήτους στρατούς των βαρβάρων Περσών, των οποίων τους βαρβαροτέρους και ανανδροτέρους απογόνους πρόκειται εις ημάς σήμερον, με πολλά μικρόν κόπον, να εξαφανίσωμεν εξ ολοκλήρου.

Εις τα όπλα λοιπόν φίλοι η Πατρίς Μάς Προσκαλεί!

Αλέξανδρος Υψηλάντης

Την 24ην Φεβρουαρίου 1821

Εις το γενικόν στρατόπεδον του Ιασίου»

     Ο Υψηλάντης προχωρεί στην αναφορά των κλασσικών μαχών της αρχαιότητας του Μαραθώνα  και των Θερμοπύλων θέλοντας  να τονίσει  την αξία των συγκρούσεων τόσο για τους Έλληνες όσο και για όλον τον πολιτισμένο κόσμο. Με αυτές τις μάχες διασώθηκαν τα ιδεώδη του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Και αυτή τη στιγμή ένα άλλος ανατολίτικος δεσποτισμός  (των Τούρκων)  έρχεται να εξαφανίσει τις δημοκρατικές αρχές στην πατρίδα που τις γέννησε.

       Είναι άξιο προσοχής πόσο σέβεται ο μεγάλος πατριώτης την ιστορία και το παρελθόν. Αποφεύγει να χρησιμοποιήσει σοφιστικά  επιχειρήματα και επικεντρώνεται στις βασικές συνισταμένες της ελληνικότητας: ιστορική  συνέχεια, θρησκεία, δημοκρατία. Αναφέρει τα ονόματα του Αρμοδίου και του Αριστογείτονα. Οι  περίφημοι τυραννοκτόνοι της Αθήνας οι οποίοι με το να χτυπήσουν τους Πεισιστρατίδες ( 514 π. Χ.)  βοήθησαν στην εδραίωση της Δημοκρατίας. Μιλάει για τον Θρασύβουλο που επανέφερε  τη δημοκρατία  στην Αθήνα, εκδιώκοντας τους τριάκοντα  τυράννους ( 404 π. Χ. ).

         Ο Υψηλάντης «ανακοινώνει»  στις κυβερνήσεις και στους λαούς της Ευρώπης ότι οι αρχαίοι Έλληνες συνέτριψαν την τυραννία  και τον περσικό δεσποτισμό και έσωσαν την Ευρώπη και τη δημοκρατία. Τώρα όμως οι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων έχουν το ιερό δικαίωμα να διεκδικήσουν την ελευθερία τους και ζητούν τη βοήθεια ή την ανοχή τους  .         Η Ιερά Συμμαχία καιροφυλακτούσε. «Κοιτάξτε πόσους αιώνες είμαστε παρόντες στην ιστορία! Ακούστε τις λέξεις που χρησιμοποιώ, είναι ίδιες  μ’ εκείνες που χρησιμοποιούσε ο Μιλτιάδης και ο Λεωνίδας στον Μαραθώνα και στις Θερμοπύλες! Χάρη σ’ αυτούς, εσείς οι ευρωπαίοι, χτίσατε τον πολιτισμό  και τις πατρίδες σας…. χάρη στους Έλληνες είστε ελεύθεροι».

     Η 24η  Φεβρουαρίου είναι η αρχή της επανάστασής μας. Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και η επίσημη η πολιτεία είναι ανάγκη  να κάνουν εκτεταμένες αναφορές στα γεγονότα της Μολδοβλαχίας, όχι για το «θεαθήναι» της γεγονοτολογίας,  αλλά για την ουσία της υποθέσεως . Έπρεπε να μας διακατέχει ιερή αγανάκτηση όταν βλέπουμε ότι  πολλοί Έλληνες (όλων των ηλικιών και των μορφωτικών επιπέδων) δεν γνωρίζουν ποιος  ήταν ο Θρασύβουλος, ο Αρμόδιος, ο  Αριστογείτονας  και από την άλλη αγνοούν ποια ήταν η σημασία της Επαναστατικής Προκήρυξης. Αυτά έπρεπε να  τα κάνουμε μάθημα εκατό φορές το χρόνο μέχρι να  τα εμπεδώσουν οι πάντες.

*Ο Χριστόφορος Τριάντης υπηρετεί στη δημόσια εκπαίδευση από το 1998. Είναι από τη Μαχαιρά Ξηρομέρου.